Ruim anderhalve maand na de verwoestende aardbeving in Turkije en Syrië lijkt de aandacht voor hulpverlening aan de 23 miljoen getroffenen te verslappen. Daarom organiseerde FMS samen met PvdA Internationaal een Politiek Café over de nasleep van de aardbeving.
De aanwezige politici, hulpverleners en journalisten hebben benadrukt dat de wederopbouw van het rampgebied nog een lange weg te gaan heeft: “Als er mensen sterven, moet politiek geen rol spelen.”
Hulpverlening vanuit Nederland
In het eerste deel van het programma stonden de initiatieven voor hulpverlening vanuit Nederland centraal. Hierbij waren Michiel Servaes (Giro555-actievoorzitter en algemeen directeur Oxfam Novib), Songül Mutluer (Tweede Kamerlid namens de PvdA), Sinan Can (journalist) en Laura Jansen (mensenrechtenactivist voor Child Houses in Syrië) aangeschoven. Voor Mutluer was het nieuws een grote schok: “Ik werd wakker met heel veel berichten. Het was enorm schrikken. In Turkije komen aardbevingen veel voor, maar wie had gedacht dat dit tot zo’n grote ramp zou leiden.” Voor Jansen, die in Berlijn woont en daar veel Syriërs kent, was de ramp direct merkbaar: “Iedereen was iemand kwijt of wist niet wat er met een dierbare was gebeurd.”
Songül Mutluer
Voor Servaes en Can – die het rampgebied hebben bezocht – was het zien van de verwoesting een indringende ervaring. “Antakya – een stad zo groot als Rotterdam – is gewoon weg. Het was ongelooflijk om daar te zijn”, aldus Servaes. Ook was goed zichtbaar hoe de gebouwen die volgens wettelijke voorschriften werden gebouwd, nog veel overeind stonden, terwijl illegaal gebouwde constructies massaal waren ingestort.
Michiel Servaes (l) en Ties Huis in ’t Veld (r)
De aanwezige sprekers hadden lof voor de hulpinitiatieven die snel op gang kwamen vanuit Nederland. Volgens Servaes is het bij een ramp van dergelijke omvang belangrijk “om aan te voelen of Nederland klaar is voor een grote hulpactie, maar in dit geval kon binnen enkele uren worden besloten dat we het gingen doen.” Binnen drie weken haalde de Giro555 actie 108 miljoen euro op. Mutluer gaf aan trots te zijn op de “mooie initiatieven” die vanuit Nederland op gang kwamen.
Voor Can gaf het nieuws aanleiding om meteen in actie te komen. Samen met Jansen zette hij een actie op om medische hulpgoederen over de grens naar Syrië te krijgen. “De situatie aan de grensovergangen is heel moeilijk. Er was lang maar één grensovergang voor hulpgoederen open. Ook mochten journalisten – onder begeleiding – maar heel kort in het Syrische rampgebied zijn.”
Sinan Can
De Syrische situatie
In het tweede deel was de – vaak onderbelichte – situatie in het Syrische rampgebied onderwerp van gesprek. Farouq Habib – plaatsvervangend directeur van de Syrische hulporganisatie White Helmets – schoof hierbij aan. De White Helmets halen al sinds de Syrische Burgeroorlog mensen onder het puin vandaan en filmen alles wat ze zien, wat bijdraagt aan het opsporen van oorlogsmisdaden.
Allereerst sprak Habib zijn dank uit aan het aanwezige publiek en de Nederlandse bevolking: “Ik vind het geweldig om te zien hoe de mensen hier zo betrokken zijn bij het helpen Turken en Syriërs, mensen die ze niet persoonlijk kennen.” Ook stelde Habib dat Nederland qua financiële hulp per hoofd van de bevolking op de derde plek staat.
Farouq Habib
Voor de Nederlandse overheid had Habib echter minder lovende woorden. “Het Nederlandse volk is veel dynamischer, responsiever en gemotiveerder om de slachtoffers te helpen dan de regering.” Ook vindt Habib dat de internationale gemeenschap – en met name de VN – de Syrische slachtoffers in de steek heeft gelaten: “In de cruciale eerste 72 uur na de aardbeving hebben we nauwelijks essentiële hulpgoederen ontvangen. Voor veel mensen kwam de hulp daardoor te laat.” Habib beargumenteert dat er door de VN moet worden aangedrongen op de opening van meer grensovergangen voor hulpgoederen: “De VN hanteert nu de meest conservatieve opvatting over grensovergangen en dat is een politieke keuze.”
Hoewel de situatie op dit moment is verbeterd, gaan er volgens Habib nog steeds minder hulpgoederen naar Syrië dan voor de aardbeving. Ook hebben de White Helmets veel last van het feit dat de Nederlandse overheid de steun aan de White Helmets in 2018 heeft stopgezet. Dit was het gevolg van ongefundeerde berichten over of het gedoneerde geld goed terecht kwam. Habib stelt echter dat de Nederlandse overheid hier een fout heeft gemaakt: “Wij zijn slachtoffer geworden van een desinformatiecampagne van het Assad-regime en Rusland.” Door het vastleggen van oorlogsmisdaden ziet het Syrische regime de White Helmets als een luis in de pels. Habib deed een dringende oproep aan de Nederlandse overheid om de beslissing terug te draaien.
Vooruitblik
In het laatste gedeelte van het programma werd Tunç Soyer, burgemeester van Izmir – de derde stad van Turkije – namens oppositiepartij CHP geïnterviewd middels een videoverbinding. Hij noemde de aardbeving een vreselijke tragedie nog enige tijd zal voortduren door de grootschalige wederopbouw die moet plaatsvinden. In Turkije staat solidariteit volgens Soyer hoog in het vaandel: “In Turkije geldt het gezegde dat je leeft als je pijn voelt, maar dat je een mens bent als je de pijn van een ander voelt. Daarom heeft elk van de 30 Turkse metropolen een gedeelte van het rampgebied in Turkije op zich genomen om hulpverlening aan te bieden.”
Burgemeester Tunç Soyer
Hoewel Izmir relatief ver van het rampgebied ligt verwijderd, trekt Soyer de conclusie dat ook in zijn stad betere voorbereidingen moeten worden getroffen tegen toekomstige aardbevingen. In Izmir zelf waren in 2020 nog 117 doden te betreuren als gevolg van een aardbeving.
Na het interview werd er kort vooruitgeblikt op de Turkse presidentsverkiezingen in mei. Can: “Het is heel moeilijk om iets te zeggen over de verkiezingen door alle onzekerheden. Wel is het zo dat de AK-partij van Erdogan de macht overnam na een grote aardbeving.” Ook Mutluer vindt de politieke gevolgen van de aardbeving lastig te duiden, maar “als de oppositie [een coalitie van 6 partijen] bij elkaar blijft, is er zeker een kans dat ze de AK-partij kunnen verslaan.”
Laura Jansen (l) en Michiel Servaes (r)
Tot slot werd het belang van hulpverlening aan het gebied – ondanks alle hindernissen – benadrukt. Jansen: “Alles is politiek en alles is ingewikkeld, maar alle hulp is ook nodig!”
