Thijs Berman (NIMD, links), Astrid Frey (Eduardo Frei Foundation, midden) en Richard Youngs (Carnegie Endowment, rechts) tijdens een workshop georganiseerd door de FMS
Op donderdag 10 november organiseerden maatschappelijke organisaties Foundation Max van der Stoel, PAX, Nederlands Helsinki Comité, Meer Democratie, Transparency International en anderen in Den Haag de conferentie Democratie onder druk (Democracy Under Threat).
Ongeveer 150 activisten, ambtenaren en politici waren aanwezig. Ook internationale gasten uit Oekraïne, Belarus, Hongarije en de Westelijke Balkan leverden een bijdrage. Op het evenement werden de bedreigingen tegen de democratie besproken en werd een actieplan opgesteld hoe wij samen de democratie willen versterken en verdedigen.
De urgentie is groot
Op de conferentie was de urgentie voelbaar. Wereldwijd wordt de democratie ernstig bedreigd. Volgens onafhankelijke organisatie Freedom House is er al vijftien jaar sprake van een democratische neergang. Autoritaire regimes verzetten zich actief tegen democratische normen en instellingen, zowel binnen hun grenzen als daarbuiten.
Sfeer impressie van één van de workshops waarin input voor het manifest werd gegeven door de deelnemers
“Als de democratie een vliegtuig is, moeten we weer stuwkracht terug in de motoren brengen, anders storten we neer,” zei Hongaarse gastspreker Márta Pardavi in haar openingswoord. Pardavi ziet in haar eigen land al jaren hoe de democratische rechtsstaat wordt uitgehold. Ook de andere sprekers – onder andere oud-minister Tom de Bruijn, schrijver Eva Rovers, academicus Richard Youngs en Belarussische activist Tasha Arlova – onderstreepten dat het tijd voor actie is.
Actieplan met 15 punten aangeboden
In Theater Diligentia in Den Haag kwamen de honderd deelnemers tot een gezamenlijk actieplan om een halt te roepen aan de uitholling van de democratie, een wereldwijde trend die ook in Nederland zichtbaar is. Via verschillende workshops over thema’s als mensenrechten, oorlog, democratiebevordering, anti-corruptie en de rechtsstaat, werden diverse kanten van de democratie belicht. Het resultaat is een actieplan met vijftien punten, met uiteenlopende aanbevelingen.
Bahia Tazhib-Lie (links) en Thomas Zandstra (rechts) ontvangen het manifest van Dion van den Berg (PAX, midden)
Dit actieplan of manifest werd aangeboden aan Bahia Tahzib-Lie, Nederlands ambassadeur mensenrechten bij het ministerie van Buitenlandse Zaken, en Thomas Zandstra, afdelingshoofd Democratie bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.
In hun beide reacties benadrukten zij het belang van constante aandacht en zorg voor het in stand houden van de democratie. Tahzib-Lie haalde daarbij de bekende uitspraak aan dat “wie in slaap valt in een democratie, wordt wakker in een autocratie.”
Er is ook voldoende aanleiding om kritisch in de spiegel te kijken. Al decennialang laat Nederland het na om de democratie te moderniseren. Het vertrouwen in ons systeem is inmiddels op een gevaarlijk dieptepunt beland. Een belangrijke opdracht is dus weggelegd voor het Ministerie van Binnenlandse Zaken, zo beaamde Thomas Zandstra.
Ook nam Tweede Kamerlid Kati Piri (PvdA) het manifest namens het Nederlandse parlement in ontvangst. Zij onderstreepte de punten in het manifest, en zei het document in het parlement onder de aandacht te zullen brengen. “Als jullie mij het uiteindelijke manifest sturen, zorg ik dat mijn collega’s in de Tweede Kamer kopietjes krijgen,” beloofde ze.
Kati Piri (links) in gesprek met moderator Naeeda Aurangzeb
Werk maken van democratie
De beide Ministeries en politici wordt nu gevraagd om ook echt werk te gaan maken van de vijftien punten. Een belangrijke kans hiervoor is de tweede Democracy Summit die begin 2023 wordt georganiseerd door de Amerikaanse president Joe Biden. Waarschijnlijk zullen zo’n honderd landen doen mee aan die top, waaronder Nederland.
Dat Nederland van de partij is en een bijdrage gaat leveren, biedt ons land een uniek podium om op te komen voor democratische rechten wereldwijd, en een moment om kritisch te reflecteren op de staat van de democratie in eigen land.
