Mensenrechten aan de grenzen van Europa
Op het PvdA-congres organiseerde de Foundation Max van der Stoel samen met internationale partners uit Azerbeidzjan, Oekraïne, Egypte en Armenië een fringe-meeting over ‘Mensenrechten aan de grenzen van Europa’. Er gebeurt veel in deze landen op het gebied van mensenrechten en democratisering, die niet vaak terugkomen in het Nederlandse nieuws. Met deze bijeenkomst wilde de FMS verschillende mensenrechtenactivisten een podium bieden om te vertellen over de situatie in hun land en om de vele vragen uit het publiek te beantwoorden.
Als eerste kwam het echtpaar Yunus uit Azerbeidzjan op het podium. Al vanaf jongs af aan zijn zij actief als mensenrechtenactivisten en streden ze tegen het autoritaire regime van de Sovjet Unie en vanaf de jaren ‘60 verlegden ze hun strijd tegen het autoritaire systeem in de onafhankelijke staat van Azerbeidzjan. Leyla Yunus vertelde de volle zaal dat ze in 1967 voor het eerst gearresteerd werd vanwege haar protest en dat ze sindsdien al meerdere malen door de politie is vastgehouden vanwege verschillende demonstraties. In 1995 richtte het echtpaar het ‘Institute for Peace and Democracy’ op om officieel te protesteren tegen het gebrek aan vrijheid van meningsuiting in hun land. Het echtpaar heeft meerdere malen openlijk kritiek geuit op de bouw van nieuwe parken en monumenten die het autoritaire regime verheerlijken, waarvoor in de hoofdstad Baku vele huizen moesten worden gesloopt. Door hun kritiek werd het echtpaar Yunus in 2014 weer gearresteerd en in de gevangenis opgesloten. Mede door de bijstand van de PvdA is het echtpaar in 2015 vrijgelaten en wonen ze nu in Den Haag. Op de vraag uit het publiek of toeristen welkom zijn in Azerbeidzjan reageert mevrouw Yunus: ‘Kom alsjeblieft naar ons land, het is een prachtig land. Maar sluit je ogen niet voor de onderdrukking van de burgers, want dit gaat nog steeds door.’
Vervolgens sprak Bogdan Ferens uit Oekraïne over het door hem opgerichte New Social Democratic Platform waarmee hij Oekraïense jongeren bij elkaar brengt om samen te denken en te praten over de toekomst van Oekraïne. Volgens Bogdan heeft het land nu een stabielere politieke situatie, maar is deze nog wel fragiel. Er is nog een lange weg te gaan en hulp vanuit de Europese Unie is dan ook hard nodig. Maar Bogdan sloot zijn verhaal positief af: ‘We hebben nieuwe perspectieven voor de toekomst van Oekraïne. Met het SD platform proberen we zo veel mogelijk jongeren met elkaar te verbinden, want alleen samen kunnen we de toekomst van ons land vormgeven’.
Ook Gayane Sargsyan uit Armenië is vooral bezig met de toekomst van zijn land. Als hoofd van het ‘Forum for 21st Century Leaders’ ziet zij dat het conflict tussen Azerbeidzjan en Armenië nog steeds voor beide landen het grootste obstakel voor ontwikkeling is: ‘We zitten vast in de transitie richting democratie, maar weten niet welke kant we op moeten’. Met haar forum leert ze jongeren betere politici te worden, zodat ze zich los kunnen maken van het sigma dat progressief-links altijd gekoppeld is aan het Sovjet verleden.
Hussein Gohar, internationaal secretaris van de Sociaal Democratische partij in Egypte, toonde het publiek dat hoewel stabiliteit nodig is voor democratie en mensenrechten, deze aspecten niet ondergesneeuwd moeten worden om slechts stabiliteit te realiseren. Hussein omschreef de situatie in Egypte als zorgwekkend: ‘De politieke situatie is erg onstabiel en samen actie ondernemen is hard nodig. We zijn aan het wachten op een wonder of op een ramp, en we weten dat wonderen niet bestaan.’
Als laatste werd het publiek toegesproken door Minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders, die als eerste alle aanwezige mensenrechtenactivisten bedankte voor hun blijvende inzet voor vrijheid. Het is volgens de Minister een lastige tijd in de wereld voor mensenrechtenactivisten, omdat het niet altijd duidelijk is hoe de situatie in een land bevorderd kan worden. Daarom riep Koenders op tot innovatie en vernieuwing van de democratie beweging. Ook moeten we oppassen voor ‘fact free politics’, want dat is een gevaar voor elke samenleving: ‘We moeten samenwerken om een sterke mensenrechtenagenda op te zetten. We moeten politici aansporen om de ware activisten te steunen in hun strijd voor vrijheid, gelijkheid en een menswaardig bestaan’.
Door: Querine Hoejenbos, Foundation Max van der Stoel
