Verder na Trump

Waren we woensdagochtend echt verrast of voelden we ergens al dat dit eraan zat te komen? Natuurlijk, de experts en peilers hadden gezegd dat Clinton eigenlijk niet meer kon verliezen. Maar elders hebben we recentelijk nog gezien hoe zij er naast kunnen zitten. De onderstroom van onvrede over het verdwijnen van zekerheden en de teleurstelling in de politiek is stevig. Als PvdA’ers horen we het als we de straat op gaan, of gewoon in onze eigen omgeving.

En hoewel ik weet dat we de keuze van het Amerikaanse volk moeten respecteren en we Trump straks op zijn daden moeten beoordelen, lukt het me nog niet om zo maar over te gaan tot de orde van de dag. Zorgen over wat ons te wachten staat en nadenken over de lessen die we kunnen trekken wisselen elkaar de laatste dagen af.

Want zelfs al zou Trump als president zijn toon matigen, wat hij als kandidaat aan grove beledigingen en seksistische teksten heeft gebezigd blijft gezegd. Taal telt, en woorden kunnen hard aankomen. Michelle Obama hield daar tijdens de campagne al een indrukwekkende speech over. Hetzelfde geldt voor Trump’s ideeën over internationale politiek (‘America first’) en klimaatverandering (die hij ontkent). De gedachte dat die ideeën straks het Witte Huis binnenkomen stemt somber.

Hoe dan verder? We kunnen het ons in elk geval niet veroorloven om lijdzaam af te wachten. We moeten stellen dat samenwerking met de VS gebaseerd moet zijn op de normen en waarden die we altijd deelden: vrijheid, respect en gelijkheid voor de wet, onafhankelijk van afkomst, huidskleur, geslacht of seksuele oriëntatie. Waar nodig zullen we als Europa ook zelf meer verantwoordelijkheid moeten nemen.

Maar dat is niet het enige. Want de dingen die Trump gezegd heeft mogen ons niet afleiden van waarom mensen op hem gestemd hebben. Dat zijn echt niet allemaal vrouwenhaters en xenofoben. Nee, veel van zijn kiezers hopen op verandering. En dat ligt in Europa – en Nederland – niet heel anders. Want hoewel de verschillen in onze samenleving gelukkig een stuk kleiner zijn dan in de VS, bestaat ook hier het gevoel dat door de grote ontwikkelingen van deze tijd mensen geen grip meer hebben op hun leven. De vooruitgang gaat aan sommigen voorbij en dat steekt.

Als PvdA moeten we daar dus iets aan doen, het liefst zo concreet mogelijk. Ons verkiezingsprogramma biedt handvatten: geef mensen bijvoorbeeld de mogelijkheid om eerder te stoppen met werken, bied gelijke kansen in het onderwijs en pak oneerlijke concurrentie en belastingontwijking aan. Op die manier proberen we voor nieuwe zekerheid en verbinding te zorgen, waarbij iedereen die iets moois wil maken van Nederland erbij hoort.

Het vergt hoe dan ook een lange adem. Immers, een gevoel van niet gehoord te worden los je niet alleen met maatregelen op. Het vraagt om de bereidheid naar elkaar te luisteren, ook als je het aanvankelijk oneens bent. Het vergt oprechte nieuwsgierigheid naar elkaars werkelijkheid en naar ideeën over hoe het beter kan.

Het leggen van nieuwe verbindingen is een opdracht waar wij als PvdA’ers samen onze schouders onder moeten zetten. Gisteren deden we dat met een groep actieve leden in Utrecht. Ik hoop er maandag met de afdeling in mijn thuisstad Oss over door te praten. En natuurlijk zien we elkaar bij de lijsttrekkersdebatten!