Theresa May zet Brexit in gang. En dan?

Volgende week is het zover: de Britse premier Theresa May zet de Brexit officieel in gang. Ze doet dit door artikel 50 van het Verdrag betreffende de Europese Unie in werking te stellen. Een besluit waar 51,9% van Groot-Brittannië voor stemde – en 48,1% tegen. Wat zijn de gevolgen voor al deze voor- en tegenstemmers? En wat houdt het in gang zetten van artikel 50 eigenlijk in?

Seb Dance, Europarlementslid voor Labour, was vorige week in Nederland om te helpen bij de PvdA-campagne. Hij is fel tegenstander van de Brexit en kwam begin februari in het nieuws met een opvallende actie. Terwijl UKIP-politicus Nigel Farage, groot voorvechter van de Brexit, sprak in het Europees Parlement, hield Dance een bordje achter hem omhoog met de tekst ‘He’s lying to you’.  Uit frustratie met nationalistische en populistische verhalen die als oplossing geboden worden voor de problemen van mensen, stelde hij later. Juist daarom vond hij het belangrijk om campagne te voeren in Nederland: om mensen ervan te overtuigen niet op een populistische, anti-Europese partij te stemmen. “Don’t do what we did in the UK”, vertelde hij aan voorbijgangers op straat.

In Nederland zal het zo’n vaart niet lopen. Wilders is niet de grootste geworden en het merendeel van de Nederlanders is tegen een Nexit. Maar voor het Verenigd Koninkrijk ligt het oordeel vast: Britse Europarlementsleden, zoals Seb Dance, zullen op den duur Brussel moeten verlaten. Toch kan dat nog best een tijd duren. De procedure voor het verlaten van de Europese Unie is in 2007 vastgesteld in Lissabon in Artikel 50. Nadat een lidstaat aan heeft gegeven de EU te willen verlaten, volgt een lang onderhandelingsproces dat wordt geleid door de Europese Commissie. Het is goed mogelijk dat zelfs twee jaar te kort is voor deze onderhandelingen. Deze termijn kan alleen verlengd worden als de Europese Raad daar unaniem mee instemt.

Voor de onderhandelingen beginnen moet de Europese Commissie een mandaat krijgen van alle lidstaten en is het Britse ministerie van Vertrek uit de EU nog op zoek naar experts op het gebied van handelsverdragen. May wil namelijk toegang houden tot de gemeenschappelijke Europese markt, zonder hier lid van te zijn. Dit brengt grote economische risico’s met zich mee voor de Britten. De PvdA wil dat de Brexit wordt aangegrepen om belastingontwijking en oneerlijke concurrentie op de arbeidsmarkt aan te pakken. Daarnaast dreigt het ‘normale’ werk van het Britse parlement onder te sneeuwen door het werk rondom de Brexit en is de Schotse regering bezig met een eventueel onafhankelijkheidsreferendum. Er spelen dus heel veel belangen in de onderhandelingen. Het voornemen is dat er in het najaar van 2018 een voorlopige eindtekst is, maar dat is behoorlijk ambitieus.

Het lijkt er daarom op dat Seb Dance en zijn collega’s nog wel even in Brussel zitten. Maar zodra premier May de procedure in gang gezet heeft, bestaat er geen weg meer terug. In artikel 50 staat namelijk niks over de mogelijkheid tot terugdraaien. Mochten de Britten zich op de een of andere manier ooit bedenken, dan zullen ze weer helemaal opnieuw door de algemene EU-toetredingsprocedure moeten.

Door Roos Lankhorst, PvdA Internationaal Secretariaat