Tijdens de eerste week van augustus vond de EuroPride plaats in Stockholm. Een week vol festivals door de hele stad: kunst, theater, concerten en debatten. Een van de belangrijkste gebeurtenissen was de mensenrechtenconferentie in het Kultuurhuset van de stad. Een groot aantal mensen nam deel aan discussies over een flink aantal mensenrechtenkwesties, vooral met betrekking tot LHBTI (lesbische, homoseksuele, biseksuele, transgender en interseks)-mensen.
Op verzoek van de Zweedse HBT-Socialdemokrater en Rainbow Rose had ik de eer om de discussie over LHBTI-rechten in Turkije en de Balkan te leiden. Het onderwerp leverde een constructief debat op, dankzij het panel dat bestond uit een mix van mensen met verschillende achtergronden en diepgaande kennis over het onderwerp. De panelleden waren Anna Sundström (secretaris-generaal van het Olof Palmes International Centre), Sedef Cakmak (president van Rainbow Rose), Jonas Gunnarsson (voormalig LHBTI-rapporteur in de Raad van Europa), en Julie Ward (lid van het Europees Parlement voor Labour).
We hebben eerst de huidige situatie in de regio besproken. Julie Ward benadrukte het feit dat er een sterke negatieve trend is ontstaan, waarin de situatie voor LHBTI-mensen verslechtert. Mensenrechten staan over het algemeen onder druk en eroderen in hoog tempo. Sedef, een Turkse politica en LHBTI-activiste, heeft heel duidelijk gemaakt dat mensen en activisten in Turkije en de Balkan wanhopig worden. Ze moeten solidariteit en steun krijgen om hernieuwde energie te krijgen om de onrechtvaardigheid, haat en negatieve trend te bestrijden. Het panel was het met Anna eens dat niet alleen mensenrechtenorganisaties, maar ook ieder van ons een rol kan en moet spelen om de negatieve trend om te buigen. Jonas wees erop dat belangrijke veranderingen in Europa vaak vanuit het Balkangebied starten: “Daar wordt de toekomst van LHBTI-rechten bepaald. Het is van het grootste belang dat we actie ondernemen”. Julie zei: “Elk van ons hier moet durven opstaan voor de mensenrechten”.
Vervolgens sprak het panel over welke stappen kunnen worden genomen om de situatie te verbeteren. Jonas gaf aan dat er vrij veel internationale wetten en verdragen zijn die de versterking van de mensenrechten in Turkije en de Balkan kunnen ondersteunen. Dit betekent dat op regeringsniveau deze landen op hun verplichtingen moeten worden gewezen, maar het stelt de lokale mensenrechtenorganisaties ook in staat om actie te ondernemen. Hiervoor hebben ze ondersteuning nodig. Anna Sundström doet een beroep op de West-Europese LHBTI-organisaties om de banden aan te halen met hun zusterorganisaties die het moeilijk hebben. Ze zei: “Toen Oost-Europese landen de EU binnenkwamen, is de band met mensenrechtenorganisaties verwaterd. Echter; we zien nu dat dit verkeerd was. Het feit dat deze landen nu deel uitmaken van de EU, garandeert niet automatisch dat de mensenrechten verbeteren. We moeten de banden aanhalen.”
Julie en Sedef voegden hieraan toe dat het belangrijk is om in gedachten te houden dat LHBTI-rechten mensenrechten zijn. Verschillende groepen kunnen samenwerken om de situatie voor iedereen te verbeteren. De gendergelijkheidsbeweging kan bijvoorbeeld de LHBTI-beweging enorm helpen om meer platform te verkrijgen. Julie werkt hieraan vanuit haar positie in het Europees Parlement. Ze legde uit dat het opleiden van de jongere generatie cruciaal is: “Na de recente oorlogen op de Balkan bleven dezelfde oude mannen aan de macht. De nieuwe generatie maakt zich nu op om het over te nemen en ze hebben een heel ander beeld van de wereld en van de mensenrechten. We moeten ervoor zorgen dat jongeren worden opgeleid.” Sedef steunde deze opvattingen en verwacht dat alle genoemde stappen de mensenrechtensituatie ten goede zullen komen en de activisten in deze landen zullen helpen. Zij wijst er ook op dat we niet moeten onderschatten dat de strijd voor gerechtigheid op twee fronten is; verbetering van de huidige situatie en ook tegenactie tegen de negatieve trend die gaande is.
Er is genoeg te doen op verschillende niveaus. Het goede is dat veranderingen ook kunnen plaatsvinden als we durven te handelen.
Ik weet zeker dat de discussie over LHBTI-rechten in Turkije en de Balkan het grote aantal mensen in het publiek heeft geïnspireerd. We hebben hen opgeroepen om de boodschap uit de discussie te delen met hun lokale politici en organisaties. Maar ook om als individu op te staan en durven opkomen voor mensenrechten. Zoals Anna zei: “We kunnen allemaal een rol spelen om de vrijheid en de mensenrechten wereldwijd te verbeteren.”
Persoonlijk kreeg ik een sterk gevoel van urgentie en grote motivatie van de paneldiscussie. Voor mij een reden om te besluiten om volgend jaar naar een Pride in een minder tolerante stad in Europa te gaan om de lokale activisten te laten weten dat ze niet alleen staan.
Richard van de Burgt, fractievoorzitter PvdA Geldrop-Mierlo
