Verdeeldheid op cruciale kwesties, van China tot Syrië, maakt Stef Blok een onzichtbare minister, schrijven Lilianne Ploumen en Bram van Ojik.
Hoe moet Nederland zich verhouden tot China? Hoe zorgen we ervoor dat de Balkan niet overlopen wordt door Rusland? En hoe gaan we om met de berechting van IS’ers? Al deze kwesties passeerden de afgelopen maanden de revue in de Tweede Kamer.
Op alle drie de onderwerpen is de regeringscoalitie hopeloos verdeeld. Het buitenlandbeleid wordt op belangrijke dossiers verlamd door een ‘kibbelcoalitie’. Als gevolg daarvan kijkt minister Stef Blok (VVD) als een konijn in de koplampen en komt hij tot niets. Woensdag en donderdag debatteert de Tweede Kamer met hem over de begroting Buitenlandse Zaken.
Laten we er twee onderwerpen uitlichten. Ten eerste de illegale Turkse inval in Syrië. De verdeeldheid binnen de coalitie over wat er moet gebeuren is groot, en de verschillen worden breed uitgemeten. Kamerleden Sjoerd Sjoerdsma (D66) en Sven Koopmans (VVD) vlogen elkaar publiekelijk in de haren bij Buitenhof. Waar Sjoerdsma meent dat de inval van Turkije in Syrië ertoe dwingt om IS-strijders in eigen land te berechten, zegt coalitie-genoot Koopmans: „Mensen moeten daar blijven en daar berecht worden.”
In het Kamerdebat dat volgt ontraadt minister Blok voorstellen van de linkse oppositie, die vervolgens alsnog door een meerderheid van de Tweede Kamer worden aangenomen. Zo roept de Tweede Kamer het kabinet op tot het instellen van economische sancties tegen Turkije en het opschorten van militaire samenwerking met Turkije.
China en mensenrechten
De China-notitie, die ingaat op de toekomstige relatie tussen Nederland en China, is een tweede voorbeeld van een verdeelde coalitie. Juist het hoofdstuk dat inging op de mensenrechten, geschreven door minister Blok, was nietszeggend. Tibet, dat al tientallen jaren door China wordt bezet, wordt niet één keer genoemd. Zo leek het kabinet de beperkte interpretatie die China geeft aan mensenrechten te legitimeren. Op initiatief van CDA-Kamerlid Van Helvert riep de Kamer de minister op om het hoofdstuk te herschrijven. Alleen van zijn eigen VVD-fractie kreeg de China-nota van de minister nog steun.
Als gevolg van die verdeeldheid heeft Nederland geen buitenlandbeleid meer, en is het enkel volgend geworden. Dit zou niet zo erg zijn, als het niet om zulke belangrijke kwesties zou gaan. Een mogelijke doodstraf voor Nederlandse Syriëgangers bij berechting in Irak, het terughalen van kinderen van Nederlandse IS’ers, de toetredingsonderhandelingen van nieuwe lidstaten Albanië en Noord-Macedonië tot de Europese Unie zijn niet de minste; het gaat hier over vrede en veiligheid, leven en dood en de toekomst van Europa.
Geopolitieke realiteit
En ook op de langere termijn zijn er genoeg zaken die de aandacht van de minister van Buitenlandse Zaken vragen. Denk aan klimaatverandering, de verzwakking van bestaande bondgenootschappen (Macron noemde de NAVO vorige week nog „hersendood”), mensenrechten, de nieuwe geopolitieke realiteit en het energiebeleid.
De coalitie laat de verdeeldheid echter voortbestaan om electorale redenen. De doodstraf voor IS-strijders? Volgens Kamerlid Dilan Yesilgöz (VVD) is het „de ultieme consequentie”. Haar partij spint er garen bij en D66 klopt de verdeeldheid nog eens extra op. Zo maken zij humaniteit én de veiligheid van Nederland ondergeschikt aan electoraal gewin.
GroenLinks en PvdA zijn het eens in hun kritiek op deze verdeelde coalitie. Daarom doen we tijdens het debat gezamenlijke voorstellen op belangrijke dossiers. Zoals de versterking van de rechtsstaat in EU-lidstaten als Hongarije en Polen. Hier trekt het kabinet maar honderdduizend euro voor uit, terwijl experts het erover eens zijn dat versterking van het maatschappelijk middenveld in deze landen hard nodig is. Wij vragen het kabinet deze inzet in ieder geval te verhogen naar een miljoen.
Steun de protesten
Ook moet de steun aan democratiseringsbewegingen overal ter wereld – denk Honkong, Algerije, Libanon – wat ons betreft veel krachtiger. Wij vragen Blok samen met andere landen steun voor deze bewegingen uit te spreken.
Daarnaast stellen we voor om een nieuwe, assertieve internationale coalitie te vormen tegen de uitholling van de internationale samenwerking, de ondermijning van de rechtsstaat door autoritaire leiders als Trump, Poetin en Bolsonaro.
Inmiddels is Stef Blok zo’n anderhalf jaar minister van Buitenlandse Zaken. Dit is een goed moment om de balans op te maken. Onze voorlopige conclusie is: wat minister Blok heeft bereikt, is onvoldoende. Hij is het product van de verdeelde coalitie waardoor Nederland haar eigen internationale positie verzwakt. Met onze voorstellen krijgen wij het kabinet vandaag hopelijk in beweging. Want een ding is duidelijk: van deze kibbelcoalitie hoeven we niet te veel verwachten.
Bron: nrc.nl
